Η μεγάλη επιστημονική άνθηση των τελευταίων δεκαετιών, έχοντας ως κύριο αντίκτυπο την 2η βιομηχανική επανάσταση, έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο όγκο δεδομένων και αποτελεσμάτων που πλέον δεν μπορεί να διαχειριστεί από όλους τους επιστήμονες που ανήκουν σε έναν κλάδο, όχι εξαιτίας των ικανοτήτων τους, αλλά εξαιτίας του περιορισμού που έχουν ως άνθρωποι να κατανοήσουν και να γνωρίζουν όλο τον όγκο γνώσεων της επιστήμης τους. Η πληθώρα των γνώσεων που πρέπει να έχει ένας επιστήμονας πλέον οδηγεί στην κατεύθυνση της εξειδίκευσης και αυτό φαίνεται και στους νέους φοιτητές που μπαίνουν και γνωρίζουν για πρώτη φορά το ακαδημαϊκό περιβάλλον και κατανοούν ότι όλο το σύστημα εκπαίδευσής τους, στηρίζεται στην παραπάνω παρατήρηση. 

Η αλήθεια είναι ότι ο τέλειος επιστήμονας από τα μαθηματικά ως την κομμωτική γνωρίζει τα πάντα για όλους τους κλάδους της επιστήμης τους. Αυτό βέβαια όπως είπαμε, είναι σχεδόν αδύνατο λόγω του όγκου των δεδομένων, που δεν μπορεί να διαχειριστεί ένας άνθρωπος. Ωστόσο, μπορεί να έχει μια γενική ιδέα για τα βασικά στοιχεία που αποτελούν την κάθε ειδικότητα, ώστε όταν χρειαστεί να ξέρει από πού και τι βοήθεια να ζητήσει. Αυτή η παροχή γενικών γνώσεων, συνήθως δίνεται τα 5 πρώτα εξάμηνα ενός προπτυχιακού προγράμματος σπουδών που διαρκεί 8 εξάμηνα (4 χρόνια). Τα υπόλοιπα 3 εξάμηνα συνήθως (δηλαδή αυτό γίνεται στα περισσότερα προγράμματα στα περισσότερα πανεπιστήμια) αποτελούνται από μαθήματα επιλογής, τα οποία μελετούν πιο ειδικά θέματα κάθε κλάδου (αυτό σημαίνει ουσιαστικά, ότι "μπαίνουν" πιο βαθιά στην κάθε εξειδίκευση). Σε εκείνη την περίοδο, ο φοιτητής καλείται να επιλέξει τον τομέα που θέλει να ακολουθήσει, άτυπα στην αρχή βέβαια στα περισσότερα πανεπιστήμια, αλλά τυπικά τα μαθήματα που θα επιλέξει θα παίξουν ρόλο σε ένα βιογραφικό για ένα μεταπτυχιακό που τυχόν θέλει μετά ο φοιτητής. 

Πώς γίνεται η επιλογή των μαθημάτων;

Η επιλογή των μαθημάτων από τους φοιτητές γίνεται συνήθως ανάλογα με το πόσο εύκολα μπορούν να γράψουν στο μάθημα αυτό, ή αν ο καθηγητής είναι καλός στην παράδοση. Η αλήθεια είναι ότι αυτό βοηθάει, αλλά με μία προϋπόθεση, που είναι να έχουμε επιλέξει πρώτα τα μαθήματα του τομέα ή της εξειδίκευσης που μας ενδιαφέρουν. Αλλά ας κάνουμε τα πράγματα λίγο πιο σαφή. Ας υποθέσουμε ότι ένας φοιτητής είναι στο οικονομικό και θέλει να ασχοληθεί με τα οικονομικά μικρών επιχειρήσεων. Τα μαθήματα που θα πρέπει να πάρει, πρέπει να του εξασφαλίζουν ένα βιογραφικό που αντίστοιχα, να του εξασφαλίζει την εξιδείκευση τον τομέα αυτό. Ένα τέτοιο μάθημα μπορεί να είναι η μικροοικονομία ή η λογιστική. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ένας φοιτητής στο Χημικό, αν θέλει να ασχοληθεί με τη βιομηχανία φαρμάκων, θα πρέπει να πάρει τα αντίστοιχα μαθήματα ώστε αντίστοιχα να έχει μία καλή προοπτική για το μεταπτυχιακό στον αντίστοιχο κλάδο. Το πρόβλημα που προκύπτει τώρα είναι πως μπορεί κάποιος να γνωρίζει τον κλάδο που τον ενδιαφέρει ενώ ακόμη δεν έχει τελειώσει τη σχολή του;

Η επιλογή μιας κατεύθυνσης πρέπει να έρχεται στο προσκήνιο για συζήτηση, εφόσον ο φοιτητής έχει τις απαραίτητες βάσεις, σε μαθήματα που του προσφέρονται τουλάχιστον τα 2 πρώτα έτη της φοίτησής του. Ακόμη και εδώ, μπορούμε να χωρίσουμε χονδρικά τις γενικές γνώσεις που παίρνει κάποιος σε κατηγορίες, όχι ανάλογα με τους παραδοσιακούς τομείς που θέτει η εκάστοτε σχολή, αλλά βάσει της χρησιμότητας των γνώσεων που αποκτά ο φοιτητής. Για παράδειγμα, ο φοιτητής στο χημικό που θέλει να ασχοληθεί με τη βιομηχανία φαρμάκων, πρέπει να γνωρίζει πως αυτό είναι πολύ δύσκολο, αν ο ίδιος δεν έχει βάσεις οργανικής χημείας. Αντίστοιχα και ο οικονομολόγος, για να ασχοληθεί με την οικονομετρία για παράδειγμα, θα πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά οικονομικά μαθηματικά.

Αλλά συνεχίζουμε να θεωρούμε ότι ο φοιτητής γνωρίζει τι θέλει να κάνει. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι ο φοιτητής δεν γνωρίζει τι θέλει να κάνει και ποιά κατεύθυνση να ακολουθήσει. Αυτό είναι σχετικά σπάνιο, γιατί πολλοί που περνούν σε σχολές έχουν κάποιο συγκεκριμένο επάγγελμα στο μυαλό τους. Ωστόσο, σε σχολές που δεν είναι και τόσο ξεκάθαρες στον επαγγελματικό προσανατολισμό, όπως οι καθηγητικές σχολές (μαθηματικό, φυσικό, βιολογικό, φιλολογικό, χημικό, πληροφορική), εκτός του χημικού ίσως και σίγουρα της πληροφορικής, το να μην ξέρουν οι φοιτητές ποιον δρόμο να ακολουθήσουν είναι συχνό φαινόμενο. Σε αυτή την περίπτωση, η πιο σωστή μέθοδος, είναι του διπλού κριτηρίου, το αν αρέσει κάτι στον φοιτητή και αν είναι καλός σε αυτό. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνει η επιλογή "βλέποντας και κάνοντας". Βέβαια αυτή η μέθοδος, δεν είναι τόσο απλή όσο ακούγεται. Απαιτεί από τον φοιτητή να δίνει τον καλύτερό του εαυτό σε όλα τα μαθήματα, να ελέγχει τον εαυτό του αν τελικά θέλει όντως να ακολουθήσει αυτόν τον κλάδο και τέλος, να κάνει ενδελεχή έρευνα σε σχέση με τα μαθήματα, στον οδηγό σπουδών της σχολής του. Έπειτα, θα πρέπει να γίνει μία καλύτερη έρευνα σε σχέση με τα επαγγέλματα που μπορεί να ακολουθήσει κάποιος από την σχολή αυτή. Τα δύο πρώτα έτη για την τελευταία περίπτωση του φοιτητή θα πρέπει να είναι δηλαδή μία περίοδος γνωριμίας των προτιμήσεων και των δυνατοτήτων του φοιτητή πάνω στα μαθήματα και τους τομείς του κλάδου που επέλεξε. Είναι μία συνειδητή και δύσκολη προσπάθεια, αλλά η ανταμοιβή είναι η απόφαση για την πορεία που θα έχει στη ζωή του ο φοιτητής.

Γενικά η επιλογή κατεύθυνσης μέσα σε κλάδους που είναι πολύ μεγάλοι, όπως η ιατρική, οι πολυτεχνικές σχολές, αλλά και οι "καθηγητικές" σχολές είναι εξαιρετικά δύσκολη και απαιτεί από το άτομο πειθαρχία και σωστή αυτοαξιολόγηση για να αποφασίσει σωστά. Σε αυτή την αξιολόγηση, μπορούν να βοηθήσουν οι καθηγητές και να συμπεριληφθούν στην ενδεχόμενη έρευνα που μπορεί να κάνει κάποιος για το μέλλον του. Μην ξεχνάτε ότι οι καθηγητές είναι αυτοί που ξέρουν καλύτερα από τον καθένα τι γίνεται στον κλάδο τους και μπορούν να προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τον προσανατολισμό σας. Αυτό σημαίνει ότι είναι και η πιο καλή πηγή πληροφοριών που μπορεί να έχει ένας φοιτητής και συνήθως είναι ανοικτοί και θέλουν οι φοιτητές τους να τους ρωτούν για το μέλλον τους.

Οπότε είτε έχετε είτε όχι αποφασίσει για την κατεύθυνση που θέλετε να ακολουθήσετε ως φοιτητές στον κλάδο σας, οι βάσεις των 2 πρώτων ετών της εκπαίδευσής σας είναι σημαντικές ώστε να ανταπεξέλθετε στις απαιτήσεις των υπόλοιπων σπουδών σας. Επιπλέον, οι καθηγητές σας είναι η μόνη ίσως πηγή σωστών πληροφοριών που μπορείτε να βρείτε (αν και να ξέρετε ότι πάντα θα θέλουν να διαφημίσουν το μεταπτυχιακό ή τον τομέα τους) οπότε και πρέπει να επιδιώξετε να γίνουν κάποιες συναντήσεις με αυτούς. Τέλος εφόσον έχετε αποφασίσει τον τομέα και την κατεύθυνσή σας μέσα στον κλάδο, πρέπει να μελετήσετε για τα αντίστοιχα μεταπτυχιακά καθώς και για τις απαιτήσεις που έχουν, όπως για παράδειγμα πτυχία αγγλικών, υπολογιστών, κ.ά..